IBS – zespół jelita nadwrażliwego

Na IBS cierpi około 20% Amerykanów. Choroba ta częściej dotyka kobiety niż mężczyzn. Dowiedz się czym jest IBS, jakie są objawy, przyczyny i zalecenia dietetyczne związane z tym zaburzeniem.

Czym jest IBS?

IBS z to skrót od angielskiej nazwy Irritable Bowel Syndrome, która w języku polskim oznacza zespół jelita nadwrażliwego. Możesz spotkać się także ze skrótem ZJN lub ZJD (zespół jelita drażliwego).

Jest to zaburzenie czynnościowe jelit, czyli jelita nie pracują tak jak powinny.

Możemy wyróżnić 3 postacie ZJN:

• biegunkową,
• zaparciową,
• mieszaną (biegunkowo-zaparciową).

Przewód pokarmowy pod wpływem wielu czynników może przestać pracować tak jak powinien. Szczególne znaczenie w IBS mają zaburzenia takie jak:

• nadwrażliwość trzewna – ból z przewodu pokarmowego,
• zaburzenia motoryki jelit, na którą składają się: przesuwanie treści wzdłuż jelita, napięcie jego ściany i skurcze jelit,
• zaburzenia w funkcjonowaniu jelitowego układu nerwowego, który odpowiada za aktywność wydzielniczą i ruchową jelit oraz przepływ krwi przez jelita,
• reakcje zapalne.

Objawy i diagnostyka IBS

Typowe objawy IBS to:

• ból brzucha i/lub dyskomfort, który zmniejsza się po wypróżnieniu,
• zmiana częstości wypróżnień,
• zmiana konsystencji stolca (zaparcia, biegunki),
• wzdęcia, gazy,
• uczucie parcia, niepełnego wypróżnienia,
• śluz w stolcu.

Zanim przejdziemy do diagnostyki, pamiętaj że jeżeli występują u Ciebie wymienione objawy, to powinnaś skontaktować się z lekarzem, ponieważ tylko lekarz może postawić diagnozę. Nie może jej postawić dietetyk, ani ty sama lub ktoś na Facebooku.

Objawy nasilają się stopniowo i trwają dłuższy czas. Kryterium diagnostycznym jest występowanie wymienionych objawów przez co najmniej 3 miesiące. Według Kryteriów Rzymskich III do rozpoznania zespołu jelita nadwrażliwego wymagany jest ból brzucha lub dyskomfort, który trwa co najmniej 3 dni w miesiącu i przez okres minimum 3 miesięcy, i jest związany co najmniej 2 z 3 wymienionych niżej cech:

• zmniejszanie się (bólu/dyskomfortu) po wypróżnieniu,
• jego początek jest związany ze zmianą częstości wypróżnień,
• jego początek wiąże się ze zmianą konsystencji stolca.

Diagnostyka tej choroby nie jest łatwa, ponieważ objawy są podobne do wielu innych chorób. W postawieniu diagnozy pomocny jest dokładnie przeprowadzony wywiad medyczny i badania wykluczające inne choroby.

Przyczyny IBS

Przyczyn zespołu jelita drażliwego jest wiele. Do najczęstszych czynników wpływających na rozwój tego zaburzenia zaliczamy:

• przebyte infekcje układu pokarmowego,
• zaburzenia mikrobioty jelitowej,
• dysfunkcje i zaburzenia psychospołeczne (depresja, stany lękowe, stres),
• czynniki genetyczne,
• antybiotykoterapie,
• nadużywanie leków itp.

Wiele z wymienionych przyczyn jest cały czas dla badaczy zajmujących się tym schorzeniem wciąż kwestią sporną i wymagającą większej ilości badań.

Zalecenia w IBS

Wyleczenie zespołu jelita drażliwego, na obecna chwilę, jest niemożliwe. Możemy natomiast doprowadzić do okresowego ustąpienia lub złagodzenia nieprzyjemnych objawów. U niektórych pacjentów możliwe jest ustąpienie objawów na kilka miesięcy lub nawet lat.

Po otrzymaniu od lekarza diagnozy IBS, należy przede wszystkim zwrócić uwagę na styl życia i w miarę możliwości wprowadzić zmiany.

1. Aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna w IBS jest zalecana ze względu na jej relaksacyjne działanie oraz poprawę perystaltyki jelit.

Najlepiej aby aktywność była dobrana do Twoich indywidualnych preferencji. Powinna sprawiać Ci przyjemność i dawać możliwość odwrócenia uwagi od dolegliwości.

Nie popadaj w skrajność. Ruch nie powinien być zbyt intensywny, aby nie wprowadzać nadmiernego stresu, który będzie pobudzał układ nerwowy, nasilając ból. Dobrym wyborem będzie np. spacer, lekki trucht, joga, pillates itp.

Szczególnie dobrze aktywność fizyczna może wpływać na osoby cierpiące na zaparciową postać IBS, poprawiając perystaltykę jelit.

2. Problemy psychospołeczne

Jak zapewne wiesz długotrwały stres nie wpływa pozytywnie na organizm. Dlatego postaraj się zapanować nad swoimi emocjami. W razie potrzeby skontaktuj się z psychologiem lub psychiatrą, którzy pomogą Ci w poradzeniu sobie z problemami, które napotykasz w swoim życiu.

Niektóre osoby z IBS w czasie wypoczynku lepiej reagują na produkty, które na ogół wywołują u nich nieprzyjemnie objawy.

3. Sposób żywienia

Dieta w tej chorobie jest bardzo indywidualnym tematem. To co u jednej osoby wywołuje nieprzyjemne dolegliwości u innej nie spowoduje żadnej reakcji. Dlatego ustalając właściwą dietę bardzo ważne jest obserwowanie swojego organizmu. Najlepiej robić to zapisując posiłki i dolegliwości, które ewentualnie po nich wystąpiły. Możesz użyć do tego Dziennika Diety, dostępnego za darmo w moim sklepie. Poznanie i unikanie produktów, które wpływają niekorzystnie jest bardzo ważnym aspektem układania odpowiedniej diety.

Notowanie posiłków jest dużym ułatwieniem, ponieważ pozwala na zidentyfikowanie produktów, które nam szkodzą i wprowadzenie indywidualnie dobranej diety. Jeżeli ciężko jest określić jakie produkty powodują dolegliwości możne zacząć dietę od mięsa z ryżem oraz niektórymi owocami i następnie stopniowo wprowadzać kolejne produkty. Podczas rozszerzania diety należy zapisywać posiłki oraz występujące objawy.

Posiłki najlepiej zjadać w spokojnej atmosferze, bez pośpiechu i dokładnie przeżuwając. Wskazany jest także krótki odpoczynek po posiłku.

Dobre efekty w leczeniu objawów choroby daje dieta low FODMAP, którą niedługo opiszę 🙂

Poniżej znajdziesz ogólne zalecenia żywieniowe. Zależnie od postaci zespołu jelita drażliwego zalecenia będą się różniły.

W ograniczeniu objawów pomocna jest:

• eliminacja z diety niektórych produktów żywnościowych nasilających dolegliwości, należy to robić indywidualnie,
• ograniczenie lub eliminacja z diety kawy, jeżeli dobrze reagujesz na kawę oczywiście możesz ją zostawić w diecie,
• w miarę możliwości unikanie produktów wzdymających, takich jak: rośliny strączkowe, cebula, brokuły, kapusta, szparagi, gruszki, jabłka, napoje gazowane, tłuste potrawy i mleko,
• ograniczenie ostrych przypraw,
• ograniczenie spożycia produktów mlecznych, jeżeli występuje u Ciebie nietolerancją laktozy, lub czujesz dyskomfort po ich spożyciu
• ograniczenie spożywania smażonych i tłustych potraw,
• unikanie napojów alkoholowych i napojów gazowanych,
• spożywanie małych, częstych posiłków,
• zmiana diety w zależności od postaci choroby, która u ciebie występuje: zaparciowej lub biegunkowej.

Przy postaci zaparciowej spróbuj wprowadzenia u siebie zmiany w postaci:

• stopniowego zwiększenia ilości błonnika w diecie,
• wypijania co najmniej 2 litrów płynów dziennie, najlepiej niegazowanych,
• ograniczenia produktów wysoko przetworzonych i z białej mąki,
• codziennej aktywności fizycznej.

Przy postaci biegunkowej zalecana jest:

• dieta ubogoresztkowa, czyli z ograniczonym spożyciem błonnika pokarmowego,
• potrawy smażone warto zamienić na gotowane lub pieczone w folii,
• należy wypijać umiarkowane ilości płynów, w postaci słabych naparów herbaty i soków z dodatkiem wody, ilość powinna być dostosowana do nasilenia biegunek,
• przy silnych biegunkach, warto zastosować kilkudniowa dietę kleikową.

W najbliższym czasie postaram się opisać dla Ciebie dietę low FODMAP oraz przygotować przykładowy jadłospis dla osoby na tej właśnie diecie.

Dlatego śledź mojego bloga oraz instagram, aby nie przegapić interesujących Cię treści.

Źródła:

1. Dietoterapia, D. Włodarek, E. Lange, L. Kozłowska, D. Głąbska, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2014
2. Praktyczny podręcznik dietetyki, M. Jarosz, Wydawnictwo: Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa, 2010